Przestrzeń publiczna Poznania przyjazna seniorom

Podjęty temat badawczy to wynik wieloletnich obserwacji przestrzeni Poznania, na podstawie których postawiono tezę, że jakość wielu miejsc publicznych w Poznaniu nie spełnia oczekiwań grupy użytkowników powyżej 65. roku życia i nie zachęca ich do korzystania z przestrzeni miejskich. Istnieją kluczowe elementy wyposażenia miejsc publicznych, które determinują możliwość ich użytkowania przez osoby starsze. Wśród nich najważniejsze są miejsca odpoczynku wyposażone w ławki. Ich liczba, rozmieszczenie i forma są ważne dla kształtowania przestrzeni przyjaznych seniorom. Badania przeprowadzono w celu oceny jakości wybranych miejsc publicznych Poznania z uwzględnieniem oczekiwań i ograniczeń osób starszych oraz wskazanie elementów aranżacji i wyposażenia przestrzeni miejskiej, które decydują o jej atrakcyjności dla grupy 65+. Ważnym celem pomocniczym było rozpoznanie oczekiwań osób starszych wobec miejsc publicznych oraz barier utrudniających im korzystanie z nich. W rezultacie wskazano przykłady najwyżej i najniżej ocenionych miejsc publicznych Poznania oraz cech miejsca de-terminujących te oceny. Podjęto próbę określenia standardów kształtowania modelowych miejsc publicznych na przykładzie Poznania. Wyniki badań mogą być wykorzystane w planowaniu działań rewitalizacyjnych i adaptacyjnych oraz podnoszeniu jakości wyposażenia i aranżacji miejsc publicznych Poznania oraz innych miast.

SPIS TREŚCI

1. WSTĘP 5
1.1. Problem naukowy 5
1.2. Cel pracy 7
1.3. Założenia wstępne 8
1.4. Przedmiot i zakres badań 8
1.5. Metody i narzędzia badawcze 9
2. STAN BADAŃ 11
2.1. Trendy w strukturze wiekowej mieszkańców miast 11
2.2. Osoby starsze w przestrzeni miasta 12
2.3. Jakość miejsc publicznych i jej znaczenie dla użytkownika 14
2.4. Badania przestrzeni publicznej Poznania 18
2.5. Dobre praktyki kształtowania przestrzeni przyjaznej seniorom 21
2.6. Pojęcia i definicje 31
3. MIEJSCA PUBLICZNE A GRUPA WIEKOWA 65+ 35
3.1. Charakterystyka i typologia miejsc publicznych 35
3.2. Specyfika potrzeb i ograniczenia grupy wiekowej 65+ 38
3.3. Standardy kształtowania miejsc publicznych przyjaznych osobom starszym a realia Poznania 43
3.3.1. Zasady projektowania uniwersalnego 43
3.3.2. Poznań przyjazny seniorom – wstępne rozpoznanie 45
4. MIEJSCA PUBLICZNE W POZNANIU – WYBÓR PRÓBY BADAWCZEJ 53
4.2. Struktura wiekowa mieszkańców Poznania w poszczególnych dzielnicach 56
4.3. Analiza rozmieszczenia i dostępności miejsc publicznych w „starzejących się” dzielnicach 58
4.4. Wybór typu miejsc publicznych i próby badawczej 72
5. OCENA WYBRANYCH MIEJSC PUBLICZNYCH W POZNANIU 77
5.1. Ocena miejsc publicznych według cech modelu IDEKWA 77
5.1.1. Metoda i narzędzia badawcze 77
5.1.2. Cechy dobrej przestrzeni publicznej przyjaznej osobom starszym (IDEKWA 65+) 80
5.2. Jakość miejsc publicznych Poznania – ocena użytkownika 84
5.3. Jakość miejsc publicznych Poznania – ocena ekspercka 89
5.4. Korelacje i wnioski 92
5.5. Zawężenie próby badawczej – wybór 10 najwyżej i 10 najniżej ocenionych miejsc publicznych 95
5.6. Analiza i ocena 20 wybranych miejsc publicznych metodą mapowania 98
5.6.1. Metoda, narzędzia i materiały badawcze 98
5.6.2. Struktura wiekowa użytkowników i podejmowanych aktywności 99
5.6.3. Korelacje i wnioski 104
5.7. Analiza i ocena 20 miejsc publicznych metodą kwerendy terenowej 105
5.7.1. Metoda i narzędzia badawcze 105
5.7.2. Mapy barier 106
5.7.3. Analiza i ocena aranżacji oraz wyposażenia miejsc publicznych 111
5.7.4. Istniejące typy ławek 122
5.7.5. Korelacje i wnioski 127
6. SYNTEZA, WNIOSKI I REKOMENDACJE 133
6.1. Dostępność, komfort i bezpieczeństwo – najważniejsze aspekty decydujące o jakości miejsc publicznych w ocenie użytkowników 65+ 133
6.2. Ławki – niezbędny element wyposażenia miejsc publicznych 134
6.3. Atuty i możliwości wykorzystania metody badawczej 136
7. PODSUMOWANIE 137
7.1. Struktura demograficzna Poznania 137
7.2. Ocena jakości miejsc publicznych 137
7.3. Kluczowe elementy wyposażenia miejsc publicznych 138
7.4. Wnioski końcowe 139
Bibliografia 141
Spis ilustracji 150
Spis tabel 150
Spis wykresów 152
Spis fotografii 153